هات تپ خطوط لوله و مخازن بسته به شرایط و مشخصات فنی، و آن
چه که از عملیات انشعاب گرم مد نظر است اقتضائات ویژه خود و فرایندهای خاص خود را
می طلبد. به عبارتی دیگر، بر حسب فلسفه انجام و نیاز عملیاتی که برنامه ریزان
واحدهای صنعتی را به انتخاب عملیات هات تپ روی خطوط لوله و مخازن خود مجاب می کند،
شرایط انجام کار نیز تغییر خواهد کرد و طبیعتاً برنامه ریزی ها، طراحی ها و
فرایندهای اجرایی نیز متفاوت خواهد بود.
هات تپ روی نیپل با ارتفاع بالا
این شرایط زمانی پیش می آید که کارفرما به دلایلی نظیر
فقدان فضای کافی برای نصب اتصالات و خط انشعابی جدید ترجیح می دهد نیپل اتصال مد
نظر، چه اسپلیت تی و چه سدل نیپل، را بلندتر از حالت نرمال مد نظر قرار داده و به
این ترتیب عملیات شرایطی متفاوتی خواهد داشت. یا ممکن است برای مثال لوله در عمق
زمین باشد اما تصمیم بر این گرفته شده است که ورودی خط لوله انشعابی جدید در سطح
زمین باشد، به نحوی که پس از انجام عملیات، و دفن لوله و خاک ریزی روی آن، انشعاب
ایجاد شده جدید واتصال آن یعنی ولو در سطح زمین و در دسترس باشد. در چنین شرایطی
تنها راهکار ممکن استفاده از نیپل با ارتفاع بالاست.
اما از سوی دیگر انجام عملیات هات تپ روی چنین اتصالی
دشواری های جدیدی بر کار اضافه می کند. به عبارتی، چنان که می دانیم عملیات هات تپ
دارای سختی ها و متغیرهای متعدد خود می باشد که ارائه راه حل برای رفع دشواری ها و
خطرات هر یک از این متغیرها پروسه طراحی و مهندسی خاص خود را می طلبد. حال در نظر
بگیرید که کارفرما دارای ضوابط و شرایط خاص مازاد بر آن چیزی است که هر عملیات هات
تپ به همراه خواهد داشت. استفاده از نیپل بلند یکی از این دشواری ها محسوب می شود.
این اتصال از چند حیث بر دشواری های مجریان عملیات انشعاب گرم می افزاید که به شرح
زیر است:
-
در درجه اول می بایست در خصوص طراحی و ساخت اتصالی که روی لوله یا مخزن نصب و
جوشکاری می شود تدابیر ویژه را پیاده کرد. از آن جا که هر لوله ای به اقتضای افزایش
ارتفاع بیش از پیش مستعد تنش و کشش بیشتر می شود، طراح و سازنده اسپلیت تی و سدل
نیپل با سدل بلند باید توجه داشته باشد که اتصال مذکور باید در مقابل فشارهای
وارده از جانب سیال، دستگاه هات تپ حین انجام عملیات و محیط توان مقاومت داشته
باشد. تغییر شکل پیدا کردن و فرسوده شدن فرم اصلی لوله به مرور زمان مشکلی است که
این قسم اتصالات را تهدید می کند. از این رو طراحان باید توجه ویژه به این امر
داشته باشند. در غیر این صورت خطرات احتمالی حین یا پس از انجام عملیات هات تپ
بسیار محتمل تر خواهند بود. ممکن است سازندگان نامتبحر استفاده از لوله های سخت تر
با ضخامت بیشتر را برای ساخت اسپلیت تی و سدل نیپل پیشنهاد کنند، در حالی که این
روش به هیچ وجه دارای توجیه فنی نیست. با این کار در واقع داریم به وزن زائد اتصال
می افزاییم و این امر خود منشأ وارد شدن فشارهای غیر ضروری بر لوله اصلی و خود
اتصالات خواهد شد.
برای رفع این مشکل
طراحان باید راهکارهای ویژه دیگری اتخاذ کنند. برای مثال حساسیت بیشتر در فرایند
جوشکاری می تواند بخش زیادی از مشکل را مرتفع سازد. سازنده اسپلیت تی یا سایر
اتصالات مورد استفاده باید خطوط جوش، تعداد پاس ها، نوع الکترود مورد استفاده،
سرعت روند عملیات جوشکاری و متغیرهایی از این قسم را با دقت برنامه ریزی کرده و با
راهنمایی و توجیه
دقیق جوشکار مراتب جوشکاری اتصالات اسپلیت تی یا سدل نیپل ره به پیش برد. تست جوش،
و علی الخصوص تست فشار اتصال پس از اتمام فرایند نصب الزامی می باشد. سپردن کار به
جوشکاران با تجربه و دارای سابقه انجام این نوع عملیات ها نیز جهت پیشبرد و بالا
بردن ضریب اطمینان کار از نکاتی است که اجرا کننده عملیات هات تپ باید نسبت به آن
حساس و دقیق باشد.
-
نکته دوم در این نوع از عملیات های هات تپ، قابلیت دستگاه برای پیشروی کاتر تا
عمق مورد نظر است. چنان که می دانیم دستگاه های هات تپ دارای مدل های مختلف برای
سایزهای انشعاب متفاوت می باشند و هر مدل به فراخور محدودیت های فنی و مکانیکی
توان پیشروی با حد کمینه و بیشینه مشخصی دارد. هر مدل مشخص طول شفت مشخصی دارد و
از این رو پیشروی آن و فرایند برش تا سقف مشخصی امکان پذیر است. در زمانی که
عملیات هات تپ قرار است روی اتصال اسپلیت تی یا سدل نیپل بلندتر از حد عادی انجام
شود، طبیعتاً محدودیت های دستگاه هات تپ و شفت آن گریبان گیرمان خواهد شد. در
صورتی که دستگاه هات تپ مورد نظر برای انجام عملیات قادر به پیشروی در حد مورد
نیاز نبود بدیهی است عملیات ناممکن اعلام خواهد شد. مگر آن که با اتخاذ تدابیر
ویژه و انجام یکسری ابداعات بتوان بر میزان پیشروی شفت یا کاتر دستگاه افزود و به
این ترتیب بر مشکل پیش آمده فائق آمد.
-
مشکل دیگری که در خصوص این نوع عملیات ها می توان بروز پیدا کند تعیین میزان
پیشروی لازم برای انجام عملیات هات تپ به صورت کامل است. این مشکل در صورتی که
عملیات هات تپ سایز به سایز باشد دوچندان می شود. چرا که دستگاه باید مسیر زیادی
را درون نیپل اتصال طی کرده و به لوله برسد و به میزان دقیق عملیات بر گرم روی آن
انجام شود. در صورتی که کوچک ترین اشتباه در خصوص تخمین میزان پیشروی لازم روی دهد
عملیات با مخاطراتی جدی مواج خواهد شد. ممکن است پیشروی به حد کافی نبوده باشد و
حین بیرون کشیدن دستگاه هات تپ پی ببریم که عملیات به صورت کامل انجام نشده و کوپن
استخراج نشده است. از سوی دیگر کوچک ترین اشتباه محاسباتی ممکن است منجر به این
شود که پیشروی بیش از حد لازم بوده و اشتباهاتی نظیر سورخ شدن لوله از جداره مقابل
و نشتی سیال از محل آن روی دهد.
تیم مهندسی و فنی در
خصوص محاسبات لازم برای تحمین میزان پیشروی دستگاه هات تپ باید بسیار دقیق عمل
کند. طول نیپل، سایز لوله اصلی و سایز انشعاب اصلی ترین متغیرها در تعیین میزان
پیروی می باشند. مجری هات تپ باید بر حسب برآورد نسبت سایز انشعاب به سایز لوله
اصلی جهت برش کامل لوله، ارتفاع نیپل را بر آن بیافزاید و به این صورت میزان دقیق
پیشروی مورد نیاز برای تکمیل فرایند را بدست آورد. حد نهایی پیشروی مجاز نیز باید
در اینم محاسبات در نظر گرفته شود. اغلب اوقات گرچه اتمام عملیات هات تپ علامت های
مشخصی نظیر کاهش فشار باردهی و غیره دارد، اما اپراتورها و تکنیسین های هات تپ ترجیح
می دهند برای کسب اطمینان از برش کامل لوله، پیشروی را کمی بیشتر از مقدار در نظر
گرفته شده انجام دهند. در این شرایط حد نهایی میزان پیشروی مجاز باید ضرورتاً
تعیین شده باشد تا این فرایند منجر به آسیب دیدن لوله اصلی و خط نشود.
مجموعه این فاکتورها،
متغیرهایی هستند که ما را نسبت به انجام عملیات هات تپ روی اتصالات دارای نیپل با
ارتفاع بلند مجهز می کنند. در نظر گرفتن تمامی این عوامل در کنار هم ضامن صحت
فرایند خواهد بود و غفلت از یک مورد قطعاً بر کارآسیب خواهد رساند.
شرکت پیشگام صنعت
ابزار نیز در یکی از پروژه های خود در مجتمع پتروشیمی مارون، موفق شد عملیات هات
تپ روی اتصال نیپل به ارتفاع 3/6 متر را با موفقیت به انجام برساند. این عملیات
عبارت بود از انشعاب گیری گرم به سایز 18 اینچ روی خط لوله 32 اینچی حاوی سیال آب
که برای اولین بار در کشور با موفقیت به اتمام رسید. گرچه نسبت سایز انشعاب به
سایز لوله اصلی پایین بوده و همین امر دست ما را جهت انجام عملیات بازتر گذاشته
بود، اما ارتفاع بالای نیپل دشواری های خاص خود را می طلبید. در نهایت و با توجه
به پیش بینی های فنی که در نظر گرفته شده بود، عملیات بدون ایراد و با سرعت به
انجام رسید و مورد تأیید کارفرمای محترم نیز قرار گرفت.
برای انجام عملیات
متبحرترین اپراتورها و دقیق ترین محاسبات مهندسی صورت گرفت. در فرایند طراحی و
ساخت نیپل نیز تمام عوامل تأثیرگذار خصوصاً چگونگی جوشکاری و نصب اتصالات روی
یکدیگر و روی لوله محاسبه و تعیین و تکلیف شده بود.