اخبار

عملیات هات تپ (Hot tap operation)

در بسیاری از مواقع بر حسب نیاز ناگزیر به انجام عملیات برشکاری و جوشکاری بر روی خطوط لوله ای هستیم که در سرویس بوده و سیالات داغ ، پر فشار ، آتش زا ، سمی و امثال آن در حال عبور از داخل آنها میباشند.

در کارخانجات صنعتی ، پالایشگاه های نفت و گاز ، صنایع پتروشیمی ، نیروگاه های حرارتی ، خطوط انتقال فرآورده های نفتی ، خطوط انتقال گاز و .... در بسیاری از مواقع بر حسب نیاز ناگزیر به انجام عملیات برشکاری و جوشکاری بر روی خطوط لوله ای هستیم که در سرویس بوده و سیالات داغ ، پر فشار ، آتش زا ، سمی و امثال آن در حال عبور از داخل آنها میباشند.

در کارخانجات صنعتی ، پالایشگاه های نفت و گاز ، صنایع پتروشیمی ، نیروگاه های حرارتی ، خطوط انتقال فرآورده های نفتی ،

خطوط انتقال گاز و .... در بسیاری از مواقع بر حسب نیاز ناگزیر به انجام عملیات برشکاری و جوشکاری بر روی خطوط لوله ای

هستیم که در سرویس بوده و سیالات داغ ، پر فشار ، آتش زا ، سمی و امثال آن در حال عبور از داخل آنها میباشند. این نیاز ممکن

است ناشی از یکی از شرایط زیر باشد :

1- لزوم تعمیرات بخشی از سیستم لوله کشی بواسطه خرابی

2- لزوم نصب شیرآلات و ادوات ابزاردقیق جدید جهت بروزرسانی سیستم فرآیند موجود

3- لزوم گرفتن انشعاب جدید از لوله بواسطه طرح های توسعه و یا سرویس رسانی به مصرف کنندگان جدید

4- لزوم تغییر مسیر بخشی از سیستم لوله کشی به منظور ایجاد فضا برای عبور لوله های جدید

بدیهیست که بهترین حالت این است که لوله یا لوله های مورد نظر را با استفاده از شیرآلات تعبیه شده ایزوله نموده و از

سرویس خارج نماییم و پس از انجام عملیات ایمن سازی و تخلیه , برشکاری و جوشکاری مورد نظر را بر روی لوله ها

 انجام دهیم. اما در برخی موارد بنا به دلایل فرآیندی و یا سیاست های خاص مصرفی و صادراتی و غیره امکان خارج

نمودن لوله های مورد نظر از سرویس مقدور نیست (زیرا منجر به اختلال در کل فرآیند و قطع تولید کارخانه یا صادرات میگردد).

در چنین شرایطی ناگزیر میبایست در حالی که لوله ها در سرویس میباشند عملیات برشکاری و جوشکاری را بر روی

آنها انجام دهیم. به این منظور از روشی استفاده میگردد که به آن عملیات «هات تپ گیری» (Hot Tapping) گفته میشود

در این روش ابتدا یک قطعه مرکب از دو تکه به نام «نشیمنگاه» (Saddle) از جنس خود لوله و با ضخامت و سایز

متناسب با شرایط طراحی و سایز لوله اصلی در کارگاه تهیه شده و از خارج بر روی لوله مورد نظر قرار گرفته

و دو تکه آن به یکدیگر و به لوله اصلی جوش میخورد. بدیهی است که عملیات جوشکاری نشیمنگاه

به لوله میبایست بر اساس دستورالعمل جوشکاری پروژه و با استفاده از الکترودهایی با متریال مناسب انجام پذیرد.

سپس یک شیر فلنجی با زبانه مخصوص بر روی فلنج نشیمنگاه نصب میگردد که با استفاده از آن میتوان مسیر

سیال را باز و بسته نمود. در مرحله بعد بر روی فلنج خروجی این شیر وسیله ای مخصوص جهت سوراخکاری

لوله قرار میگیرد. مته این وسیله بگونه ای طراحی شده که یک مسیر دایره ای شکل و با قطر

تعیین شده از جدار لوله را برش میدهد و نوک آن پس از سوراخ نمودن جدار لوله مانند یک چتر گشوده شده و

مانع از سقوط قطعه بریده شده به داخل خط لوله میگردد و قطعه مورد نظر را با خود بیرون میکشد. پس از

اتمام سوراخکاری و خروج قطعه بریده شده ، زبانه شیر را در حالت

بسته قرار میدهیم. در این حالت جریان سیال از داخل لوله اصلی به سمت خروجی نشیمنگاه قطع شده و این امکان ایجاد میگردد که وسیله مخصوص سوراخکاری را از فلنج شیر نصب شده بر روی نشیمنگاه جدا نماییم.

در این مرحله چنانچه هدف گرفتن یک انشعاب جدید از خط لوله باشد ، شیر ایزوله اصلی بر روی فلنج شیر هات تپ نصب شده و سپس زبانه شیر هات تپ در حالت دائم باز قرار گرفته و کنترل قطع و وصل جریان به شیر ایزوله سپرده میشود. سپس میتوان انشعاب خط جدید را به خروجی شیر ایزوله متصل نمود.

اما اگر هدف تعمیرات یا تغییر مسیر بخشی از خط لوله اصلی باشد ، میبایست دو نشیمنگاه مجزا در دو سمت قسمتی که میخواهیم بر روی آن عملیات اصلاحی انجام گردد نصب نماییم. عملیات سوراخکاری مشابه آنچه که در بالا گفته شد انجام میگردد. اما این بار پس از جدا نمودن وسیله مخصوص سوراخکاری ، به جای شیر ایزوله یک وسیله مخصوص مسدود نمودن جریان بر روی شیرهای هات تپ هر دو نشیمنگاه نصب شده و فلنج های خروجی آنها توسط یک لوله کنار گذر (By Pass) به یکدیگر متصل میگردد. به این ترتیب سیال جاری در داخل خط لوله اصلی به طور موقت به داخل مسیر کنار گذر هدایت شده و به راه خود ادامه میدهد بدون اینکه خللی در جریان آن و لذا در فرآیند مورد نظر ایجاد گردد. سپس با نصب لوله ونت و تخلیه (Drain) بر روی قسمتی از خط لوله اصلی (در حد فاصل دو نشیمنگاه) که اکنون بطور موقت از مدار خارج شده محتویات

آن را خارج نموده و پس از ایمن سازی ، عملیات برشکاری و جوشکاری را انجام داده و بخشی از مسیر لوله را تعویض نموده یا تغییر مسیر میدهیم.

پس از اتمام عملیات ، خط کنار گذر به همراه ادوات مسدودسازی جریان برچیده شده و فلنج خروجی شیرهای هات تپ بوسیله فلنج کور بطور دائم مسدود میگردد.

اگر مطلب مفید بود به اشتراک بگذارید:

نمایش 5369 دفعه
آخرین ویرایش در یکشنبه 28 تیر 1394

درباره شرکت پیشگام صنعت

هات تپ خطوط لوله و مخازن از فرایندهای پیچیده و دارای متغیرهای تعیین‌کننده بسیار می باشد. نفس این عملیات با توجه به پیچیدگی هایش دشواری های خاص خود را داراست و از این رو ترجیح بر آن است که متغیرهای خارجی دخیل در تسهیل فرایند هات تپ تا جای ممکن کاهش پیدا کنند و مجری هات تپ تمرکز خود را بر خود عملیات متوجه کند.
به طور کلی دو دسته متغیر در پیشبرد فرایند هات تپ موجودند که بی‌توجهی به هیچ کدام از آن‌ها توجیه پذیر نیست؛ دسته اول متغیرهایی هستند که ذاتی عملیات هات تپ بوده و در هر عملیات تکرار می‌شوند؛ مثل فرایند آماده‌سازی تجهیزات، ساخت اتصالاتی نظیر اسپلیت تی، تجهیز دستگاه هات تپ، تست فشار، تست نشتی و از این قبیل. این دسته متغیرها در تمامی عملیات های انشعاب گرم هات تپ تکرار می شوند و از این حیث جزو بندهای عام و کلی در عملیات انشعاب گرم تلقی می شوند. در تمامی عملیات های هات تپ ما در درجه اول شرایط محیطی انجام کار را آماده کرده و سپس تجهیزات و ابزار آلات مورد نیاز برای کار را تدارک می بینیم. در درجه بعد فرایند ساخت اتصال هات تپ اعم از اسپلیت تی یا سدل نیپل شروع می شود و پس از نصب و تست روی لوله نصب می شود. سایر مراحل شامل نصب ولو و انجام عملیات هات تپ نیز بخشی از فرایند می باشند که چنان که اشاره شد جنبه عام و کلی داشته و در تمامی عملیات های انشعاب گرم تکرار می شوند. مجریان هات تپ معمولاً دستور کار مشخص و روتینی برای انجام این سلسله مراتب از انجام کار دارند.
اما از سوی دیگر با طیف دومی از متغیرها مواجهیم که بسته به نوع عملیات متغیرند. برای مثال محل انجام عملیات هات تپ، ارتفاع یا عمق کار، شرایط محیطی کار، زاویه هات تپ و... . در مورد دسته اول متغیرها رعایت الزامات و استانداردها ضروری است اما در خصوص دسته دوم متغیرها مجری هات تپ و کارفرما باید بکوشند در تعامل با یکدیگر تا جای ممکن از مزاحمت‌ها و تداخل‌های آن‌ها حین کار بکاهند تا پیشبرد پروژه هات تپ با کمترین حاشیه و بیشترین تمرکز و توجه همراه باشد. این دسته متغیرها دارای شرایط منحصر به فرد خود بوده و نمی توان به صورت کلی فرمولی مشخص برای شان ارائه داد، بلکه باید راهکارها و پاسخ های احتمالی به اقتضائات خاص فنی عملیات، به صورت مهندسی شده و ابداعی ارائه شوند. معمولاً روال کار بر این است که مجری عملیات هات تپ اطلاعات را تمام و کمال از کارفرما دریافت کرده و با اتخاذ تدابیر برای مشخصه های ویژه عملیات طرح اجرایی کار را تدوین کرده و به حضور مهندسین و بازرسان کارفرما اعلام می کند تا ایشان نیز نسبت به امکان یا عدم امکان طرح نظر خود را اعلام دارند. در صورت تأیید ایشان کار به انجام می رسد و در صورت عدم تأیید و یا ارائه پیشنهاد اصلاحی، مسئله از طریق کارگروه های فنی و مهندسی و تبادل نظر تا رسیدن به راه حل نهایی ادامه می یابد.
زاویه انجام عملیات هات تپ از جمله متغیرهای خارجی محسوب می‌شود که در صورت امکان قابلیت تغییر موقعیت و زاویه آن وجود دارد. البته چنان‌که اشاره شد این امر در صورتی مقدور است که کارفرما توان استفاده از انشعاب گرفته شده جدید جایگزین درخواست خود را داشته باشد. معمولاً انجام عملیات هات تپ در زاویه 0 درجه و به صورت افقی بهترین و کم حاشیه ترین عملیات هات تپ بر حسب متغیرهای خارجی محسوب می شود، و پس از آن هات تپ عمود در زاویه 90 درجه از بالا دارای مزیت است. اما در صورتی که هات تپ در زوایای مختلف نظیر 30، 45، 60 و مواردی از این نظیر را داشته باشد متغیرهای جدید مثل کنترل دستگاه هات تپ حین انجام عملیات و نیز پیش بینی های ویژه در خصوص محل تردد اپراتورهای عملیات هات تپ نیز بر کار افزوده می‌شوند. در این شرایط و به منظور تسهیل فرایند و کاهش متغیرها، تغییر زاویه عملیات هات تپ به ایشان توصیه می شود اما در صورتی که اقتضای کار و ماهیت انجام عملیات هات تپ به گونه ای است که انجام عملیات به صورت زاویه دار ضروری می‌نماید بدون شک نظر کارفرما بر تسهیل فرایند هات تپ ارجحیت دارد.