آیا هات تپ تحت خلاء مقدور است؟

هات تپ در مخازن تحت خلاء گرچه دارای شرایط و ضوابطی است ولی در هر صورت اگر تدابیر ویژه فنی و مهندسی و ملاحظات ویژه در برنامه ریزی فرایند هات تپ انجام گرفته شده باشد قابلیت انجام را خواهد داشت. هات تپ خطوط لوله دارای شرایط و پیچیدگی های فنی کمتر نسبت به مخازن است و افزون بر آن هات تپ روی مخازن تحت خلاء نیز پیچیدگی های خاص خود را دارد که عدم توجه به آن ها می تواند بر خروجی کار آسیب وارد کند.

چنان که در بخش پیشین نیز بدان اشاره شد جوشکاری اتصال روی مخازن در عملیات انشعاب گیری داغ روی مخازن تحت خلاء اصلی ترین مرحله و به لحاظ متغیرهای فنی کلیدی ترین گام محسوب می شود، بنابراین باید تلاش شود تا جای ممکن این مرحله را به نحو احسن انجام داد تا سایر مراحل اجرایی عملیات انشعاب گیری از مخزن به درستی به پیش بروند. از این رو حین جوشکاری باید بسیار دقیق عمل کرد.

در بخش پیشین در مورد جوشکاری و الزامات آن توضیحاتی ارائه شد اما در صورتی که فرایند جوشکاری روی مخازن تحت خلاء با موفقیت به اتمام رسید نوبت به هات تپ می رسد. برای انجام عملیات هات تپ در مخازن تحت خلاء نیز می بایست نکات ویژه ای را در نظر داشت که ممکن است در مورد یک عملیات انشعاب گرم هات تپ معمولی مصداق نداشته باشند. عملیات در محیط خلاء و روی مخازنی انجام می شود که فشار درون شان کمتر از فشار بیرون است و از این رو بروز کوچک ترین نشتی باعث می شود مجموعه دچار آسیب جدی شود.  

اصلی ترین متغیرهایی که در طول انجام عملیات هات تپ باید بدان ها توجه کرد دو موردند؛ اول آب بندی مجموعه به طور کامل و دوم دمای ناشی از ناحیه عملیات انشعاب گیری روی مخزن که می تواند باعث بروز آسیب بر کار گرم شود. در مورد اول می توان با تست اتصالات و دستگاه هات تپ ریسک انجام کار را به حداقل ممکن رساند. اتصال نصب شده روی مخزن تست فشار و نشتی می شود، ولو نیز تست می شود و دستگاه هات تپ نیز از جهت تحمل فشار زنده خط مورد ارزیابی و تست فشار قرار می گیرد. اما این تست ها جداگانه و روی هر کدام از این تجهیزات انجام می شوند. حال و برای این که از متصل شدن این تجهیزات به همدیگر نیز مطمئن شویم باید پس از نصب آن ها روی یکدیگر تست فشار روی مجموعه را نیز انجام دهیم. در صورتی که نتیجه تست صحیح بود می توانیم بگوییم مجموعه برای انجام عملیات انشعاب گیری هات تپ آماده شده است و می توان از این حیث نسبت به صحت هات تپ اطمینان داشت.

اما متغیر دوم دمایی است که در نتیجه عملیات hot tap با محیط تبادل می شود و می تواند منشأ خطر و آسیب برای مجموعه باشد. اپراتور و پیمانکار هات تپ می بایسست در درجه اول برآوردی از دمای حاصله از فرایند هات تپ در طول مدت کار گرم داشته باشد تا بتواند بر اساس آن ارزیابی های لازم را انجام دهد. می بایست مشخص شود که مخزن و اتصالاتی که روی آن نصب شده اند تا چه حد تحمل دمای دمای بالا را دارند و بر اساس آن بیشینه ضریب تحمل شان مشخص شود و دمایی بیش از آن حین هات تپ بر مخزن وارد نشود. پس از محاسبه این مقدار می توان میزان بارگیری لازم برای انجام ایمن عملیات هات تپ به صورت کامل را محاسبه و عملیات اجرایی را بر اساس آن انجام داد. البته می بایست در فاز عملی مقدار باردهی کمی کمتر از میران محاسبه شده داشته باشد تا عملیات به مطمئن ترین شکل ممکن پیش برود. نکته دیگر در خصوص متغیر دام در عملیات هات تپ مخازن تحت خلاء حد پایین انفجار در دمای محاسبه شده است. مجری کار می بایست این آیتم را داشته باشد که کمینه دمای انفجار برای یک گاز در شرایط عملیاتی چقدر است تا با مقایسه آن دمایی بیش از مقدار مرد نظر را بر مجموعه تحمیل نکند. در غیر این صورت ممکن است شاهد سوانح غیر مترقبه نشیر اشتعال و انفجار در حین کار گرم باشیم که نه تنها کار را تخریب می کند بلکه می تواند خساراتی جبران ناپذیر بر تأسیسات و تجهیزات و مهم تر از آن نیروی انسانی فعال در مجاروت محل انجام هات تپ به بار آورد. لذا در خصوص محاسبه و در نظر گرفتن این شاخص باید بسیار دقیق و حساس عمل کرد.

اما از میان متغیرهای تعیین کننده در انجام صحیح انشعاب گیری گرم مخازن تحت خلاء عامل دیگری نیز می توان برشمرد که مربوط به متغیرهای دمایی عملیات می باشد. این عامل سوختگی های دیواره مخزن است که بیش از هر چیر می تواند ناشی از جوشکاری اتصال روی مخزن باشد. چنان که می دانیم حین جوشکاری اتصال روی مخزن هر چقدر هم فرایند با کیفیت بالا انجام شده باشد سوختگی هایی روی خطوط جوش ایحاد می شود که در صورت ایجاد فشار بیشتر روی شان می توانند منشأ خطر و آسیب شوند؛ خطرشان نیز از این جانب است که بر اثر فشارهای وارده سوختگی ها تبدیل به سوراخ شده و منشأ خطر می شوند. در این خصوص نیز تدابیر لازم باید سنجیده شوند. در هر مرحله از گام های اجرایی عملیات هات تپ ممکن است مجری عملیات با کوچک ترین اشتباه سوختگی ها را تبدیل به سوراخ کند و مجموعه را مستعد بروز خطر کند. بهتر است پیش از اجرای هر کدام از گام های اجرایی عملیات هات تپ در خصوص سوختگی های روی مخزن بارزرسی های لازم به صورت دقیق به عمل آید و از خطرات احتمالی آن پیشگیری شود.

درصورت رعایت نکات فوق عملیات هات تپ با ضریب اطمینان بسیار بالاتری پیش خواهد رفت. انجام این دست کارهای محاسباتی و بازرسی می تواند در پیشبرد صحیح کار بسیار تأثیرگذار باشد. از این رو انجام عملیات بدون در نظر گرفتن این آیتم ها و یافتن راهکارهای رفع ایرادات مقرون به صرفه نخواهد بود.