هات تپ در محیط های تحت خلاء

عملیات هات تپ یا انشعاب گرم خطوط لوله و مخازن چنان که از نام آن برمی آید معمولاً روی آن دست از لوله ها و مخازنی انجام می شود که دارای سیال و مواد شیمیایی در جریان می باشند. به عبارتی نمی توان انتظار داشت که مخزنی فاقد هر گونه سیال باشد و عملیات هات تپ روی ان ممکن باشد. اصولاً توجیه عملیات هات تپ در همین نکته است که کار گرم روی خطوط لوله و مخازن زنده انجام می شود، در غیر این صورت عملیات هات تپ مزیتی نداشت. اصلی ترین مزیت و کارکرد عملیات هات تپ انشعاب گیری از خطوط لوله و مخازنی است که دارای جریان سیال می باشند، حال و و درصورتی که مخزن با لوله فاقد سیال باشند شرایط به چه گونه ای است؟ گذشته از این انجام عملیات هات تپ روی مخازن تحت خلاء به چه نحو است؟ چنان که می دانیم مخزن تحت خلاء به مخزنی می گویند که فشار داخل آن کمتر از فشار اتمسفر می باشد و از این رو انجام عملیات انشعاب گیری گرم hot tap روی آن به هیچ عنوان توصیه نمی شود مگر زیر نظیر تیم مهندسی مجرب و اتخاذ تدابیر خاص. در غیر این صورت انجام عملیات هات تپ تحت هر شرایطی به هیچ عنوان توجیه پذیر نیست و مجری هات تپ باید از آن سر باز بزند. تیم مهندسی مذکور می بایست مطالعات لازم را انجام دهد و فقط در صورت یافتن راهکارهای مطمئن امکان انجام هات تپ را تأیید کند. در غیر این صورت و در حالی که ذره ای شک نسبت به صحت انجام عملیات انشعاب به طریق گرم وجود داشته باشد کار گرم روی مخزن مذکور توجیه ناشدنی است. اما این تدابیر ویژه به چه معنا هستند و چه مصادیقی دارند؟

برای یافتن پاسخ سؤال فوق ابتدا به ساکن می بایست ایرادات احتمالی در انجام عملیات هات تپ روی مخازن تحت خلاء را مورد ارزیابی قرار داد. ایرادات این چنینی را می توان به شرح زیر برشمرد:

-        از آن جا که مخزن تحت خلاء و دارای فشاری کمتر از فشار جو می باشد حرارت ناشی از جوشکاری و فشاری که متعاقب آن ایجاد می شود می تواند باعث دفرمه شدن مخزن شود و به این ترتیب مراتب بعدی عملیات هات تپ امکان ناپذیر خواهند بود. وقتی جوشکاری فرمت و شکل مخزن را به هم می ریزد به این معنا است که امکان نصب اتصال روی آن دیگر وجود ندارد، چرا که مخزن شکل و فرمت خود را از دست داده است و در صورت نصب اتصال آب بندی رخ نمی دهد.

-        از طرفی تغییر فرم مخزن به معنای از دست دادن مشخصات فنی مخزن در آن نقطه می باشد. به این معنا که مخزن در آن محل دچار تغییر آلیاژی و کژتابی شده است و طبیعتاً دیگر نمی توان بر اساس داده های پیشین در خصوص آن صحبت کرد. به عبارتی جنس مخزن در آن محل دچار تغییر و تخریب شده است و از این رو تمام محاسبات پیشین در خصوص اجرای عملیات هات تپ بر باد می روند. بهتر آن است که پیش از مطالعه امکان یا عدم امکان انجام عملیات انشعاب گیری داغ روی مخزن تحت خلاء در خصوص جوشکاری آن تدابیر لازم اتخاذ شود. تنها در صورت صحت و کیفیت دقیق جوشکاری اتصال روی مخزن می توان به تدابیر لازم جهت انجام صحیح عملیات هات تپ اندیشید.

-        از طرفی دیگر چون مخزن تحت خلاء فشاری کمتر از فشار اتمسفر دارد، در صورت بروز این گونه کژتابی ها ممکن است فضای درونی مخزن با فضای بیرون درگیری و تصادم پیدا کرده و در نتیجه ورود اکسیژن و محتویات هوا به درون مخزن دچار فعل و انفعالات شیمیایی شویم. به عبارتی دیگر مخزن و مریال موجود در آن ماهیت خود را از دست بدهند چون با هوا دچار واکنش شده اند.

از آن چه گفته شد می توان پی برد که  عملیات هات تپ روی مخازن تحت خلاء تا حدود زیادی به فرایندهای پیش از اجرای اهت تپ، یعنی جوشکاری اتصال روی مخزن بستگی دارد. در صورتی که مهندسین و طراحان تدابیر دقیق و مطمئن عملی و فنی برای فائق آمدن بر ایرادات احتمالی جوشکاری روی مخزن داشته باشند می توان به انجام صحیح عملیات انشعاب گرم هات تپ نیز امید داشت. پس از یافتن تدابیر ویژه مذکور می بایست از بهترین و متبحرترین جوشکاران برای نصب اتصال روی مخزن بهره برد و در خصوص رعایت دستورالعمل جوشکاری روی مخزن تحت خلاء راهنمایی های لازم به ایشان را ارئه داد. مراحل جوشکاری زیر نظر بازرسین جوش و تحت راهنمایی آن ها صورت خواهد گرفت.

دریافت دقیق اطلاعات مخزن چه به لحاظ مشخصات فنی متریال مخزن و چه فضای خلاء درونی آن امری ضروری و مهم است. محاسبات، برنامه ریزی ها، طراحی ها و فرایندهای اجرایی هات تپ بر اساس این داده ها انجام خواهند گرفت.